EIDA

20 april ‘33

Geliefden –

Hoe het mogelijk is dat jullie onze brief niet kregen, snap ik niet, want Hok kreeg wel antwoord op een brief aan een ander die hij gelijk met die aan jullie buste. Dus “toevallig” ligt het niet aan ons! Het is ook absoluut onmogelijk te laat voor deze lichting te bussen daar die om 2 uur v.m. is, oftewel ’s nachts en wij zelden zo laat naar bed gaan!! Daarnet heb ik een nieuwe kokki gehuurd voor 1 mei, de gewezen bediende van Suus Hortsing – de taak om onze oude weg te sturen is angstwekkend moeilijk. Het is een oud oergoeiig mensje maar ze heeft geen fantasie voor koken, ze kan ’t niet helpen, maar Hok is nu eenmaal op smakelijk eten ingesteld en langzamer-hand geef ik er zelf ook om. Aldus moet het gebeuren.

Hoe vinden jullie Anneke’s nieuws. Ik hoop althans dat zij jullie al bereikt heeft, vóór deze brief, want anders was het sneu dat zij jullie de verrassing niet bereidde. Het is verstandig dat ze ervoor in Bandoeng wil komen, maar hun komst is nu weer uitgesteld tot juli, omdat het congres van Thijs in september pas zal plaatsvinden. Het is echt enig voor Wytje hè. Ik tekende voor haar het model van m’n harmonicajurk, Hok was helaas niet thuis om de tekening te verbeteren, en toch heeft ze het gesnapt! Het is wel razend ingewikkeld en ik heb hem voor ƒ 15.- laten maken, dat draag je er best af, dag in, dag uit, gedurende 5 maanden.

Hok is razend verkouden. Hij kan nauwelijks uit zijn ogen kijken – hij blijft maar in bed – ik zal hem een hete kwast maken. Maar natuurlijk, zoals mannen zijn, moet hij eerst de krant lezen en toch opstaan, enfin, het is een zoele middag zodat hij er wel geen extra kou van zal vatten. – Wij wilden maandag naar de Willem de Zwijgerherdenking, maar daar ik vanmorgen bezoek had, kon ik geen plaats bespreken en nu is de eerste avond al uitverkocht, en de 2e bijna – we moeten toch zien daarvoor nog een plaatsje te bemachtigen. – Hok heeft een hete kwast verorberd, met aspirine, hij wou het niet zonder suiker opdrinken, vond het drankje te erg! Hoe vind je, zo’n verwend schandaal!

Axeltje is tegen pokken ingeënt, hij vond het zo grappig dat hij tegen Christie lachte terwijl ze het deed; zoiets had ze nog nooit meegemaakt! Ze zijn nu opgekomen een klein beetje, hij heeft er niet veel last van gehad – heeft wel eens wat gehuild op ongewone tijden, maar dat kan ook geweest zijn om zijn tanden! Christie ontdekte zaterdag nl. zijn eerste tand beneden-middenvoor-rechts – ik had weleens gedacht dat het vreemd was dat het drinken van Axel weer pijnlijker werd, maar stom genoeg heb ik niet aan een tand gedacht – hoe vind je met 4 maanden + 1 week [2] al een tand. – Christie vindt het niet goed dat ik hem voor de 4e voeding beide borsten moet geven, dus krijgt hij om 1 uur pap + melk en om 4 uur pisang + melk. Hij doet eerst altijd of hij pap en pisang afschuwelijk vindt, Hok wil dit toneel eens filmen. Als het dan tenminste lukt! Hij begrijpt al een heleboel. Als ik met de lepel op het bordje tik, snapt hij dat hij wat krijgt, want dan huilt hij niet meer. En als de ergste honger voorbij is en z’n maag al wat gevuld is, houdt hij af en toe een hap eten achter zijn kiezen en eet niet door, maar kijkt mij olijk aan. Als ik dan zeg dat hij stout is en door moet eten, lacht hij zich slap. We hebben reuze veel pret. Hij heeft me heerlijk gezelschap gehouden toen Hok weg was. Ik kreeg trouwens veel aanloop en bovendien hielden we zondag 16 april ’s middags de afscheids-IEVA-thee voor Irene. Als Hok thuis geweest was, had ik het natuurlijk nooit georganiseerd, maar nu vond ik het ook wel prettig. Toinie was de enige, die me die dag gefeliciteerd heeft en dat deed me goed! Trouwens de enige van de Bandoengse mensen was ze, maar ’s morgens vroeg vond ik jullie vliegbrief met gelukwensen en een briefkaart van Henk en Riek. Heb ik je wel ooit geschreven dat je de brief van Mevr. v. Vianen niet in de jouwe aan haar had ingesloten! Gelukkig hè. – Fijn dat Em’s maag alleen een lastige zenuw heeft en verder niks. Mag ze nu toch haar werk doen en voorover zitten? Ik lach me dood om Axels “rechtschapen gezichtje”, maar ben toch zeer vereerd en overtuigd dat schijn dit keer niet bedriegt!! Zijn ogen zijn al donker groen-bruin, maar zijn haar is donkerblond, nog zeer dun gezaaid. – Fijn dat je weer maandbladen stuurt. Die van Vrouw en Gemeenschap, krijgt Anneke die nog geregeld – ik zie er nooit wat van. – Dat “komedianten trokken voorbij”[1] – smaakt inderdaad naar meer, liefst naar alle vervolgen op den duur!! – Ik heb vast al eens geschreven over die Dennyson rand, dat ik hem niet gebruik omdat we met Emma’s en Anneke’s doek de kamer al kleurig hebben, waar Dien’s doek nog bij moet komen. We bewaren hem dus voor een eventueel volgend huis! – Leuk dat Vader ook een familiespeld heeft nu. – Maandagavond, 2e Paasdag verwachtte ik Hokje thuis maar in plaats van hem, kwam er een telegram en daarnet Tek Bheng!, alleen. Zijn vrouw zit in een hotel in Soekaboemi en hij was voor zaken hier – hij at bij me en we boomden weer vele uren. Ik heb hem o.a. gezegd dat hij Jeanne eerst met een klein salaris moet leren omgaan – je kan nooit weten of het niet eens nodig zal zijn. Maar of hij er zich aan zal houden? Hij is nu eenmaal een royaal leven gewend, nu weer in een duur hotel. Morgen of overmorgen komen ze in Bandoeng. Hij was heel opgewekt en spraakzaam, zelfs met aardig luide stem, misschien doordat hij aan boord over het geluid van de schroef heen moest schreeuwen! – Tommy’s zoontjes zijn weer verdwenen, de familie Benschop Koolhoven nam er 2, dus erg leuk voor ze en bij Van der Lee in Padelarang, nummer 3. Tommy heeft nu melk over, Hok stelt voor: voor Axeltje!! Vader trekt nu vast een vies gezicht – deed ik ook! Het is nu 10 uur, ik was net in … de kerk om een lezing te horen over de Christelijke jonge Vrouwenbond over de wereld, waarover Freule Asch van Wijck. Ze is net in China en Japan geweest, zeer interessant. Dag Eida. [3]

HOK

G. Het Jeugdcongres te Semarang, waarvoor ik een uitnodiging had, was zeer interessant. Wat mij er zo frappeerde was de werklust, het enthousiasme der deelnemers. Het is een beweging, die uitgegaan is van de jeugd zelf. Hun doel is de jeugd tot bruikbare, sociaalvoelende mensen op te voeden. Een der middelen vormt de padvinderij voor de jongere leden, studieclubs etc. voor de ouderen. Dit alles is hetzelfde wat men in de westerse samenleving kan vinden, maar er is één groot verschil, deze jeugdbeweging heeft te kampen met het gebrek aan goede leiders. En toch ondanks dit gemis, hebben ze reeds een hoop tot stand gebracht en dit is wat mij zo frappeert! Ze hebben hun succes dan ook grotendeels te danken aan het feit, dat ze allen eensgezind naar hetzelfde doel streefden. Ze wisten, dat van hun ouders niets te verwachten is, evenmin van de Europese samenleving; ze moesten zichzelf organiseren, zonder hulp hun doel trachten te bereiken en al doende, ervaring opdoen. Misslagen hebben ze natuurlijk in grote mate gehad, maar desondanks bestaat de vereniging reeds 15 jaar. Hieruit blijkt wel dat er een eendrachtige samenwerking moet zijn geweest, een geloof in de nuttigheid van hun vereniging en ook dat zulk een vereniging in een behoefte voorziet. Met zulke mensen is het prettiger verkeren, dan met hen, die zich alleen met hun eigen ik proeven bezig te houden. Ik heb dan ook met hun leiders, waarvan een enkele slechts de lagere school doorlopen heeft, makkelijker contact gekregen dan met menig collega! Het doet me dan ook bijzonder groot genoegen, dat Houw zich beschikbaar heeft gesteld om deze beweging verder te leiden. – Naast een jongensvereniging omvatte het congres ook een meisjesvereniging. Hier doet zich het gebrek aan leiders of leidsters nog erger gevoelen. Het bleek ook al heel duidelijk uit het preadvies, dat door één der meisjes werd gemaakt. Hierin werd er op aangedrongen, dat de Chinese vrouw zich meer moest bemoeien met het sociale leven, terwijl zij voor het gezinsleven, voor het werk van de vrouw thuis, een geringere appreciatie had. Het bleek dat het bewuste meisje de problemen niet goed had overdacht. Ze had het zich niet bewust gemaakt, dat de specifieke taak van de vrouw gezocht moet worden in het gezinsleven en dat haar sociale plichten reeds in ruime mate vervuld zouden zijn, indien zij een goede echtgenote en een goede moeder is. Als goede echtgenote en goede moeder kan ze een grote invloed uitoefenen op het wereldgebeuren! We hebben haar preadvies dan ook aangevuld met twee voorstellen nl. bevordering der algemene ontwikkeling der Chinese vrouw en ten tweede: een betere voorbereiding van de vrouw voor haar latere taak als moeder en als echtgenote. Gezien de verhoudingen in de Chinese maatschappij, namelijk dat er wellicht geen enkel Chinees meisje ongehuwd zal blijven, lijken ons deze voorstellen voor dit tijdstip al meer dan voldoende. Een propaganda voor de emancipatie van de vrouw zou de beweging eerder kwaad doen dan goed doen. Het woord emancipatie heeft zo’n slechte klank bij de Chinezen. – Het probleem der co-educatie werd wijselijk niet aangeroerd, want ook hiervoor is de Chinese maatschappij niet rijp. Dat woord moet men om tactische redenen niet in de mond nemen vooral nu gebleken is, dat men co-educatie als zodanig reeds aanvaardt. Want op dat congres heb ik heel wat jongens en meisjes met elkaar zien discussiëren, zonder dat de oudere vrouwen, die er bij waren er aanstoot aan namen. Aan het woord co-educatie verbindt men namelijk allerlei wantoestanden, zoals ze in Amerika, alsook in Europa voorkomen. – Ik zal duidelijk nog veel met de beweging te maken hebben, ik heb me namelijk bereid verklaard hun van advies te dienen. [4] Zoudt u denken dat Tante Masje[2], zich voor de meisjesbeweging interesseert. Eén van de meisjes – een zeer veel belovende – vroeg me namelijk haar bij Tante Masje te introduceren. En het zou werkelijk zeer goed zijn, wanneer ze met Tante Masje, over haar probleem kon corresponderen. –

Zoudt u voor mij aan Max Weg, Königsstrasse 3, Leipzig; gironummer: Leipzig 1469, 19 Mark 80 Pf. willen sturen “im Auftrag Herrn Dr. Tan Sin Hok, Berlageweg 3, Bandoeng”, Rechnung von 17-III ’33. Bij voorbaat bedankt.

Dag Hok.

Onze trouwdag hebben we door het congres 2 dagen later gevierd!